Xét nghiệm PCR là gì? Ưu, nhược điểm của xét nghiệm PCR

Có thể nói xét nghiệm PCR được xem là một bước phát triển đột phá quan trọng trong lĩnh vực Y học hiện đại, giúp con người có thể đi sâu và phân tích vật chất di truyền ADN. Hiện nay, xét nghiệm PCR được sử dụng rất nhiều trong lĩnh vực khám chữa bệnh bởi có độ nhạy, độ đặc hiệu cao và cho kết quả chính xác. Để hiểu rõ hơn về xét nghiệm này là gì? Có ưu nhược gì mời các bạn cùng theo dõi bài viết sau đây.

Xét nghiệm PCR là gì?

Xét nghiệm PCR (tên tiếng anh Polemerase Chain Reaction) còn được gọi là xét nghiệm sinh học phân tử được dựa trên kỹ thuật PCR – kỹ thuật phản ứng chuỗi polymerase, được phát minh vào năm 1985 và nhận được giải Nobel hóa học. Nguyên lý hoạt động của kỹ thuật PCR đó chính là nhân lên gấp hàng triệu lần một đoạn ADN được chọn lọc trong thời gian ngắn trong môi trường in vitro giống như quá trình phân bào.

Dựa vào kỹ thuật PCR, từ một lượng nhỏ ADN có trong mẫu máu, sợi tóc, mô tế bào… giờ đây người ta có thể nhân bản lên để phân tích lập bản đồ gen, dòng hóa gen, giải mã trình tự ADN… Đây được xem là bước tiến mới của nền y học hiện đại khi mà giả mã gen nói chung vẫn còn nhiều điều bí ẩn đối với các nhà nghiên cứu.

Kỹ thuật PCR nhân mã ADN có độ phản ứng rất nhạy, cho kết quả đặc hiệu song cũng gây nhiều khó khăn do yêu cầu kỹ thuật và điều kiện thiết bị cao. Do đó chi phí để thực hiện xét nghiệm PCR sẽ cao hơn nhiều so với các xét nghiệm dựa trên phản ứng khác, song kết quả và độ chính xác có giá trị rất lớn trong y học.

Ứng dụng xét nghiệm PCR trong y học hiện đại

Với nền y học ngày càng tiên tiến, xét nghiệm sinh học phân tử PCR đã và đang được áp dụng rộng rãi trong việc chẩn đoán và chữa bệnh. Nổi bật là ứng dụng của kỹ thuật PCR trong chẩn đoán các bệnh đặc hiệu liên quan đến virus mà các xét nghiệm truyền thống không thể chẩn đoán hoặc chẩn đoán cho kết quả không chính xác.

Ứng dụng mới nhất và được nhiều người nhắc đến gần đây đó là xét nghiệm PCR trong chẩn đoán dịch bệnh do virus Covid-19 gây ra. Xét nghiệm có độ chính xác cao, thời gian có kết quả nhanh được rút ngắn chỉ còn vài giờ và có những đóng góp to lớn cho nền y học trong việc đẩy lùi loại virus nguy hiểm này. Đến nay, kết quả xét nghiệm PCR được đánh giá là có độ tin cậy cao và được sử dụng duy nhất để kiểm tra một người liệu có dương tính hay âm tính với Covid-19 không.

Bên cạnh đó, xét nghiệm PCR còn được ứng dụng trong việc chẩn đoán nhiều bệnh lý như:

• Phát hiện các tác nhân không thể nuôi cấy thường quy: các bệnh do virus (viêm gan B, viêm gan C, Dengue, HIV, Herpes, CMV, HPV, virus SARS, H5N1…), các bệnh do vi khuẩn (Mycoplasma, Legionella, Chlamydia, Treponema pallidum,…).
• Phát hiện và chẩn đoán các bệnh do tác nhân khó hoặc nuôi cấy thất bại (ví dụ: Lao nuôi cấy thất bại, viêm màng não mủ mất đầu…)
• Phát hiện mầm móng gen liên quan đến ung thư (tìm HPV trong ung thư cổ tử cung, phát hiện gen APC trong ung thư đại tràng, gen BRCA1 và BRCA2 trong ung thư vú, gen TPMT trong bệnh bạch cầu ở trẻ em, gen NF1,2 trong u xơ thần kinh, gen Rb-105 trong u nguyên bào lưới…).
• Phát hiện các chủng vi khuẩn kháng thuốc (vi khuẩn sinh ESBL, vi khuẩn kháng thuốc MRSA…).
• Xác định độc tố vi khuẩn: tiểu đơn vị A của độc tố ruột không chịu nhiệt của Escherichia coli.
• Trong công nghệ sinh học, xét nghiệm sinh học phân tử PCR được sử dụng để lập bản đồ gen, giải mã trình tự gen, dòng hóa gen, phát hiện gen… nhằm giúp con người đi sâu tìm hiểu về gen – yếu tố sơ khai cơ bản nhất hình thành nên sự sống.

Có thể thấy, xét nghiệm PCR có rất nhiều ứng dụng và có ý nghĩa vô cùng to lớn đặc biệt trong y học và sinh học phân tử. Do đó mà xét nghiệm và kỹ thuật PCR đã và đang ngày càng trở nên phổ biến hơn, giúp con người hiểu rõ hơn về gen cũng như các bệnh di truyền.

Ưu, nhược điểm của xét nghiệm PCR

Có thể nói xét nghiệm PCR là một bước tiến mới của con người trong lĩnh vực y học phân tử, dù đã được cải tiến nhiều để tăng tính ứng dụng và sự phổ biến. Song kỹ thuật này vẫn còn có một số những ưu, nhược điểm như:

Ưu điểm

• Cho kết quả xét nghiệm nhanh, thường không quá 5 giờ kể từ khi bắt đầu làm xét nghiệm.
• Phát hiện được các tác nhân vi sinh vật gây bệnh mà phòng thí nghiệm lâm sàng không có khả năng phát hiện với các xét nghiệm vi sinh hay miễn dịch truyền thống như các tác nhân virus (HCV, HBV, HPV,…).
• Xét nghiệm sinh học phân tử PCR cho phép xác định được những tác nhân vi sinh không triển khai nuôi cấy được tại phòng thí nghiệm lâm sàng vì khả năng gây dịch cao (H5N1), khó nuôi cấy (C. trachomatis, L.pneumophila) hay có mặt rất ít trong bệnh phẩm (tuberculosis trong lao ngoài phổi, tác nhân viêm màng não mủ cụt đầu…).
• Xét nghiệm PCR còn hỗ trợ cho ra kết quả định lượng chính xác cơ bản copies virus/ 1 ml máu. Qua đó hỗ trợ cho bác sĩ đánh giá được độ hiệu quả trong công tác điều trị, cũng như tiên lượng giai đoạn bệnh.
• Phát hiện các đột biến gen gây ung thư, bệnh di truyền khác.
• Xét nghiệm ADN trong xác định các mối quan hệ huyết thống.

Nhược điểm

• Xét nghiệm PCR rất khó thực hiện được một cách chuẩn mực tại các phòng thí nghiệm lâm sàng.
• Chi phí thực hiện xét nghiệm PCR còn khá cao so với xét nghiệm chẩn đoán bệnh thông thường.
• Xét nghiệm PCR đòi hỏi đội ngũ kỹ thuật viên, bác sĩ phải là người có trình độ chuyên môn cao trong ngành để kết quả xét nghiệm chính xác.
• Đòi hỏi trang thiết bị máy móc hiện đại.

Hy vọng thông qua bài viết chia sẻ trên của DNA TESTINGS LAB đã phần nào giúp cho bạn đọc hiểu rõ hơn về xét nghiệm PCR, các ưu nhược điểm cũng như ứng dụng của kỹ thuật này trong y học hiện đại. Đây là một xét nghiệm đặc biệt quan trọng trong sinh học phân tử giúp xác định và chẩn đoán nhiều loại nhiễm trùng nguy hiểm.