15/10/2025
Xét nghiệm ADN hài cốt là một kỹ thuật khoa học chuyên sâu, sử dụng vật liệu di truyền (ADN) còn sót lại trong xương hoặc răng của người đã khuất để xác định danh tính hoặc mối quan hệ huyết thống với người thân còn sống. Đây là phương pháp có ý nghĩa nhân văn vô cùng to lớn, đặc biệt trong công tác giám định hài cốt liệt sĩ, giúp các gia đình hoàn thành tâm nguyện tìm kiếm và đưa người thân về quê hương.
Xét nghiệm ADN hài cốt là gì?
Xét nghiệm ADN hài cốt (hay giám định hài cốt) là phương pháp xét nghiệm ADN huyết thống giữa mẫu hài cốt (xương, răng) của người đã mất với người thân giả định theo dòng mẹ. Kết quả xét nghiệm là cơ sở quan trọng để xác định mối quan hệ, cũng như giúp các gia đình có thể tìm lại được hài cốt người thân.
Đối với người còn sống, xét nghiệm ADN huyết thống dựa trên mẫu máu, móng tay chân, tóc, niêm mạc miệng… Ngược lại, ở phần xương (người đã mất) có chứa các ADN ty thể được di truyền theo dòng mẹ. Do đó có thể xét nghiệm dựa trên ty thể, cùng một mẹ sinh ra sẽ có cùng hệ gen này. Nếu hài cốt vẫn còn giữ được yếu tố này thì có thể thực hiện xét nghiệm tìm thân nhân.
Hệ xương hài cốt có thể tồn tại được khoảng từ 40 – 80 năm nên các công tác tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, phân tích ADN sẽ được lưu vào ngân hàng dữ liệu cần phải được triển khai thực hiện nhanh chóng để các thế hệ sau có thể xác định danh tính của các anh hùng liệt sĩ trở nên dễ dàng và thuận tiện hơn.
Xét nghiệm ADN hài cốt có chính xác không?
Xét nghiệm ADN hài cốt, đặc biệt là phân tích trình tự ADN ty thể, được đánh giá có độ chính xác rất cao, thường đạt trên 99,99% trong việc xác định mối quan hệ huyết thống theo dòng mẹ. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất là chất lượng mẫu hài cốt bị phân hủy nặng do thời gian chôn cất lâu dài, đòi hỏi kỹ thuật chiết tách và phân tích phải vô cùng tỉ mỉ và hiện đại.
Cho đến hiện tại đây vẫn là phương pháp có độ chính xác cao nhất trong trường hợp chỉ sử dụng được mẫu xương hài cốt của người đã mất để giám định ADN. Tại Việt Nam hiện nay ở một số cơ sở y tế, trung tâm xét nghiệm nhỏ vẫn còn hạn chế thực hiện kỹ thuật này.
Quy trình xét nghiệm ADN hài cốt
Việc thực hiện xét nghiệm ADN dựa trên mẫu xương hài cốt khá đặc biệt, do đó các bước tiến hành thực hiện cũng sẽ phức tạp và mất nhiều thời gian hơn so với các mẫu thông thường khác.
Bước 1: Lấy mẫu xét nghiệm hài cốt
Để có được kết quả chính xác, việc lấy mẫu xương hài cốt cần phải đảm bảo đúng kỹ thuật, khoa học và chuẩn xác đây là yếu tố vô cùng quan trọng.
Mẫu hài cốt:
- Răng: lấy từ 1 – 2 cái còn nguyên vẹn.
- Xương: các mẫu xương còn lại của hài cốt như xương đùi, cánh tay, bả vai… còn nguyên vẹn và cứng chắc nhất (kích thước khoảng 2cm, dưới 50 năm)
Mẫu người thân:
- Mẫu máu, tóc, móng, niêm mạc miệng.
Chú ý: Trung tâm chỉ lấy một mẫu nhỏ vừa đủ để phân tích, sau khi nhận kết quả giám định, thân nhân gia đình sẽ nhận lại mẫu xương/răng còn lại.
Bước 2: Xử lý mẫu
Mẫu xương cốt sẽ được vệ sinh làm sạch, sau đó sẽ được nghiền thành bột trong nitơ lỏng. Phần bột xương này sẽ được ngâm trong một loại hóa chất đặc biệt sẽ giúp cho quá trình tách chiết ADN từ mẫu để tiến hành phân tích.
Mọi công đoạn thực hiện từ khâu làm sạch cho đến tách chiết ADN phân tích cần phải được thực hiện cẩn thân trong môi trường vô trùng tuyệt đối. Các hóa chất được sử dụng để tách chiết ADN cũng phải sử dụng các loại hóa chất chuyên dụng đặc biệt đạt tiêu chuẩn, đảm bảo tính chất lượng để xử lý được mẫu hài cốt.
Bước 3: Phân tích ADN ty thể hài cốt
Như chia sẻ trên xét nghiệm ADN hài cốt chỉ xác định dựa trên ADN ty thể được di truyền theo dòng mẹ. Kết quả cuối cùng sẽ là cơ sở để kết luận chính xác về mối quan hệ huyết thống theo dòng mẹ.
ADN ty thể hài cốt sẽ được phân tích giải trình tự dựa trên 2 vùng gen HV1 và HV2 đặc trưng, việc so sánh giữa trình tự gen hài cốt với trình tự của ngân hàng gen thế giới. Kết quả sẽ cho biết được gen thu được có phải là gen ty thể hay không? Nếu đúng khi đó mới đem đi so sánh xác định huyết thống.
Đến đây người thân giả định theo dòng mẹ cũng sẽ được lấy mẫu xét nghiệm để phân tích hệ gen ty thể. Trong trường hợp nếu hai hệ gen so sánh nếu trùng một hệ gen ty thể thì sẽ có kết luận họ CÓ cùng mối quan hệ huyết thống dòng mẹ. Ngược lại, nếu không cùng hệ gen ty thể thì kết luận họ KHÔNG cùng quan hệ huyết thống theo dòng mẹ.
Thông trường người thân trong gia đình sẽ lấy mẫu đối chứng là mẹ đẻ, con của chị em gái, hoặc anh/chị cùng mẹ… với hài cốt để tiến hành giám định ADN.
Bước 4: Thông báo và trả kết quả xét nghiệm
Để đảm bảo tính bảo mật tuyệt đối, sau khi có kết quả các chuyên viên sẽ chủ động liên hệ thông báo duy nhất tới người đứng đơn đăng ký xét nghiệm qua các kênh đã đăng ký (điện thoại, Email, Zalo, v.v.). Dữ liệu ADN là thông tin tuyệt mật và sẽ không được cung cấp cho bất kỳ bên thứ ba, bao gồm cả vợ/chồng hoặc người thân, trừ khi có văn bản ủy quyền và xác nhận trực tiếp từ chính người đứng đơn.
Với xét nghiệm ADN hày cốt thời gian có kết quả khoảng từ 25 – 30 ngày làm việc kể từ khi nhận được mẫu. Chi phí thực hiện tham khảo khoảng từ 7.000.000 đồng – 10.000.000 đồng.
Thủ tục xét nghiệm ADN hài cốt
Hiện có 2 trường hợp để làm xét nghiệm này với thủ tục khác nhau.
Xét nghiệm Dân sự:
Với trường hợp này bạn không cần phải làm nhiều thủ tục pháp lý liên quan, chỉ cần liên hệ với trung tâm xét nghiệm để đăng ký và lấy – gửi mẫu xét nghiệm.
Xét nghiệm Hành chính:
Trường hợp này người làm đơn xét nghiệm ADN đòi hỏi người thân phải có mối quan hệ huyết thống giả định theo dòng mẹ với liệt sĩ. Chỉ những người thuộc dòng họ ngoại như mẹ đẻ, bà ngoại, anh chị em ruột cùng mẹ, con của chị/em gái liệt sĩ hoặc cô, dì ruột của mẹ liệt sĩ mới được thu mẫu ADN ty thể để đối chiếu và so sánh, nhằm xác định danh tính một cách khoa học và chính xác nhất.
Tiếp theo, bạn cần phải viết đơn xin giám định hài cốt theo mẫu của trung tâm xét nghiệm và điền đầy đủ thông tin theo yêu cầu. Người được lấy mẫu và người trưng cầu giám định ADN cần mang theo đầy đủ giấy tờ tùy thân.
Nếu hài cốt liệt sĩ nằm trong các khu nghĩa trang đã được quy tụ hài cốt thì trước khi tiến hành lấy mẫu, bạn cần phải liên hệ trực tiếp với ban quản lý nghĩa trang liệt sĩ, khi được sự cho phép mới tiến hành lấy mẫu xét nghiệm. Tùy vào từng nghĩa trang liệt sĩ sẽ có những yêu cầu nhất định trong quá trình lấy mẫu xét nghiệm bạn cần phải đảm bảo thực hiện đúng theo yêu cầu của ban quản lý.
Hiện tại Nhà nước ta vẫn chưa có quy định về việc khai quật, giám định ADN hài cốt liệt sĩ. Song mỗi người cần phải có ý thức cố gắng bảo vệ nguyên trạng hài cốt liệt sĩ để các anh hùng dân tộc được yên nghỉ và sớm tìm được thân nhân của mình.
Trên đây là một số thông tin chia sẽ về xét nghiệm ADN hài cốt cũng như quy trình và thủ tục thực hiện. Nếu bạn có thắc mắc cần tư vấn có thể liên hệ trực tiếp đến số hotline: 0985 567 600 của trung tâm DNA TESTINGS LAB để được hỗ trợ một cách nhanh chóng và chính xác nhất.
>> Xem thêm: Xét nghiệm ADN ông cháu được không? 6 lưu ý bạn cần biết
