Sự di truyền nhóm máu A, B, AB, O giữa cha mẹ và con cái

Di truyền nhóm máu ở người là một chủ đề khá thú vị và quan trọng, giúp cho chúng ta hiểu rõ hơn về sự kế thừa các đặc tính sinh học từ cha mẹ. Ngoài ra, mỗi một nhóm máu (A,B,AB, và O) chúng đều có những đặc tính riêng liên quan đến khả năng cho hoặc nhận máu trong truyền máu và ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nhóm máu là gì?

Cơ thể của con người chứa khoảng 4 – 6 lít máu, máu và các loại tế bào khác trong huyết tương như: Hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu và huyết tương.

Huyết tương chứa các protein và muối. Chính vì sự kết hợp của các phân tử protein trong máu sẽ tạo nên kháng nguyên, kháng thể, từ đó giúp ta có thể phân biệt được nhóm máu giữa các cá thể. Kháng thể nằm trong huyết tương trong khi kháng nguyên được tìm thấy trên bề mặt của hồng cầu.

Hiện có hơn 33 hệ thống nhóm máu khác nhau nhưng hệ thống nhóm máu ABO và hệ thống Rh (Rh+ và Rh-) là hai hệ thống nhóm máu phổ biến nhất. Khi kết hợp lại, hai hệ thống nhóm máu này sẽ tạo ra 8 nhóm máu cơ bản bao gồm: A+, A-, B+, B-, AB+, AB-, O+, O-.

Tìm hiểu về sự di truyền nhóm máu

Nhóm máu có di truyền không?

Nhóm máu có thể được di truyền. Nhưng điều này sẽ còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, bao gồm việc gen quyết định nhóm máu là trội hay lặn. Con cái có thể có cùng nhóm máu với bố mẹ nhưng cũng có trường hợp khác biệt, tùy vào sự kết hợp của các gen.

Sự kết hợp giữa các gen của bố và mẹ sẽ tạo ra nhóm máu mới, khác biệt ở cả 2 người. Do đó không phải lúc nào bố mẹ mang nhóm máu A con sinh ra cũng sẽ mang nhóm máu A.

Trong quá trình thụ tinh, bộ gen của thai nhi tạo nên bởi sự kết hợp từ một nữa bộ nhiễm sắc thể của người cha và một nữa từ người mẹ. Gen trên mỗi nhiễm sắc thể sẽ quyết định đặc điểm của cá thể, bao gồm cả nhóm máu.

Theo di truyền học, nhóm máu được quy định bởi sự kết hợp của các gen mang đặc tính trội hoặc lặn. Các tổ hợp gen khác nhau sẽ tạo nên nhóm máu riêng biệt cho từng cá thể và việc nhóm máu có di truyền hay không sẽ còn phụ thuộc rất nhiều vào các gen này.

Cơ chế di truyền của nhóm máu A, B, AB và O

Mỗi người con khi sinh ra sẽ được thừa hưởng một gen từ bố và một gen từ mẹ, tạo nên một cặp gen hoàn chỉnh để quyết định nhóm máu. Nhóm máu của cha mẹ và con có sự liên hệ mật thiết với nhau qua cơ chế di truyền.

Có 2 hệ thống chính trong việc di truyền nhóm máu gồm:

• Hệ thống ABO: Một người có thể thừa hưởng gen A từ người cha hoặc mẹ và gen B từ người còn lại, dẫn đến nhóm máu di truyền sẽ là AB. Nếu nhận được 2 gen O từ người cha và mẹ, người đó sẽ có nhóm máu O.
• Hệ thống Rh: Rh được biết đến là kháng nguyên có trên bề mặt hồng cầu, nếu có kháng nguyên này thì máu sẽ là Rh+, nếu không có thì là Rh-. Yếu tố Rh cũng được di truyền từ cha mẹ và sẽ ảnh hưởng đến việc con có Rh+ hoặc Rh-.

Vì sao con cái không cùng nhóm máu với bố mẹ?

Nhóm máu của con được quyết định bởi gen di truyền từ cả bố và mẹ

Theo di truyền học, khi thụ tinh – một nữa bộ nhiễm sắc thể của người bố sẽ được kết hợp với một nữa bộ nhiễm sắc thể của người mẹ để tạo thành một bộ nhiễm sắc thể hoàn chỉnh cho con. Trên các nhiễm sắc thể này sẽ có rất nhiều gen quyết định các đặc điểm di truyền như nhóm máu, màu da, màu tóc…

Nhóm máu được xác định qua sự kết hợp giữa các gen mang tính trạng trội hoặc lặn. Vì vậy, các tổ hợp gen này có thể tạo nên một nhóm máu cụ thể nào đó hoàn toàn ngẫu nhiên. Do đó nhóm máu của con sẽ còn phụ thuộc vào sự kết hợp giữa các gen từ bố mẹ và không phải lúc nào cũng giống với bố mẹ.

Tùy vào sự kết hợp của các gen, con có thể mang cùng nhóm máu với bố hoặc mẹ thậm chí có nhóm máu khác hoàn toàn. Khi các gen từ bố và mẹ kết hợp chúng có thể tạo ra nhóm máu của con khác với cả hai. Đây cũng là lý do vì sao con cái không nhất thiết phải có cùng nhóm máu với bố mẹ.

Nhóm máu của con cái có thể khác với bố mẹ

Nhóm máu được di truyền từ bố mẹ, mỗi người con sẽ nhận được một gen từ người cha và một từ người mẹ để tạo thành một cặp gen hoàn chỉnh. Do đó nó có sự liên kết chặt chẽ giữa nhóm máu của bố mẹ và con cái. Dựa trên nhóm máu của cha mẹ ta có thể dự tính được nhóm máu của con.

Ví dụ: Nếu bố có nhóm máu A và mẹ có nhóm máu B, con sinh ra có thể mang nhóm máu A, B, AB hoặc O. Nếu bố có nhóm máu A và mẹ có nhóm máu O, con có thể có nhóm máu A hoặc O. Trường hợp bố có nhóm máu A và mẹ có nhóm máu AB, con có thể có nhóm máu A, B hoặc AB.

Khi cả bố và mẹ đều mang nhóm máu O, con cái của họ sẽ chỉ có khả năng mang nhóm máu O. Nếu con mang nhóm máu khác thì khả năng cao người con đó không phải con của cặp bố mẹ này. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng chính xác tuyệt đối.

Nhóm máu của con không phải lúc nào cũng giống với bố mẹ, do ảnh hưởng của các tính trạng trội và lặn của gen. Điều này cũng đúng trong trường hợp các anh chị em trong gia đình.

Theo quy luật di truyền của Mendel, sự kết hợp nhóm máu từ bố mẹ có thể dẫn đến các nhóm máu khác nhau ở con cái của họ. Do đó, trong gia đình nếu có nhiều con thì mỗi đứa trẻ có thể có nhóm máu khác nhau và điều này là hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, cũng có khả năng nhóm máu của các con cùng nhóm máu với bố mẹ của chúng.

Xác định huyết thống dựa trên nhóm máu

Phương pháp xác định huyết thống qua nhóm máu cũng được nhiều người áp dụng để xác định mối quan hệ huyết thống. Tuy nhiên, đây chỉ cách tham khảo chỉ có xét nghiệm ADN là chính xác và khoa học nhất. Sự kết hợp của các gen sẽ quyết định nhóm máu chỉ hỗ trợ trong việc dự đoán nhóm máu của con cái dựa trên nhóm máu của bố mẹ. Phương pháp này được ứng dụng nhiều trong y học, đặc biệt liên quan đến truyền máu và thai sản.

Cách xác định nhóm của con và cha thông qua nhóm máu của cha mẹ:

• Dựa trên nhóm máu của cha mẹ: Nếu cha mẹ đều mang nhóm máu O, con sinh ra sẽ mang nhóm máu O. Nếu con sinh ra mang nhóm máu khác, điều này cho thấy có sự khác biệt trong sự di truyền.
• Dựa trên nhóm máu của mẹ và con: Nếu biết được nhóm máu của mẹ và con ta có thể suy ra được nhóm máu của cha.

Sự di truyền nhóm máu có thể hỗ trợ trong việc xác định quan hệ huyết thống, nhưng đây không phải là phương pháp chính xác tuyệt đối. Nhóm máu chỉ là yếu tố tương đối do đó không thể sử dụng cho các mục đích pháp lý để khẳng định mối quan hệ huyết thống giữa cha mẹ và con.

Vì vậy nếu dựa vào nhóm máu để suy đoán mối quan hệ huyết thống là không hoàn toàn chính xác và không thể thay thế cho xét nghiệm ADN trong việc xác định mối quan hệ huyết thống.

Kết luận, di truyền nhóm máu được tuân thủ theo quy luật gen từ cha mẹ chủ yếu qua hệ thống nhóm máu ABO và Rh. Việc hiểu rõ về sự di truyền của nhóm máu không chỉ giúp cho chúng ta dự đoán được nhóm máu của con cái mà còn có vai trò quan trọng trong y học, đặc biệt là truyền máu và cấy ghép tạng.