Quá trình nhân đôi ADN diễn ra như thế nào? Có ý nghĩa gì?

BS. Hồ Kim Châu

Tư vấn chuyên môn - Tham vấn y khoa

Tiến Sĩ, Bác sĩ: HỒ KIM CHÂU

Quá trình nhân đôi ADN luôn diễn ra liên tục trong cơ thể chúng ta và hầu hết tất cả sinh vật trên thế giới. Có thể hiểu, nhân đôi ADN là quá trình ADN tạo ra bản sao của chính mình để đảm bảo rằng mỗi tế bào mới đều có thông tin di truyền giống với tế bào mẹ. Để hiểu chi tiết hơn về quá trình này cũng như kết quả và ý nghĩa ra sao mời các bạn cùng theo dõi bài viết dưới đây.

Quá trình nhân đôi ADN là gì?

Quá trình tự nhân đôi ADN là quá trình sao chép một phân tử ADN sợi kép để tạo ra thành 2 phân tử ADN giống hệt nha. Đây được xem là một quá trình cơ bản nhất trong tế bào, bất kỳ sinh vật nào cũng xảy ra quá trình này. Sau khi ADN phân chia, hai tế bào con phải đảm bảo mang chính xác thông tin di truyền giống hệt tế bào mẹ. Cho nên, mỗi sợi ADN hoạt động như là một khuôn mẫu để nhân đôi.

Quá trình nhân đôi ADN xảy ra theo ba giai đoạn chính:

  • Tháo xoắn phân tử ADN
  • Tổng hợp mạch ADN mới
  • Tạo thành hai phân tử ADN

Quá trình nhân đôi ADN là gì

Nguyên tắc nhân đôi của ADN

Quá trình nhân đôi ADN xảy ra theo ba nguyên tắc cơ bản sau:

  • Nguyên tắc bán bảo toàn: hai bản sao phân tử ADN được tạo ra với mỗi bản sao bảo toàn thông tin y hệt từ một phân tử ADN ban đầu. Nghĩa là, quá trình nhân đôi ADN sẽ tạo ra hai bản sao chứa 1 sợi ADN ban đầu và 1 sợi ADN mới.
  • Nguyên tắc bổ sung: Đây là nguyên tắc diễn ra xuyên suốt quá trình nhân đôi ADN. Vì sợi ADN ban đầu sẽ tháo xoắn và đóng xoắn lại đều dựa theo nguyên tắc này. Nucleotit A sẽ liên kết bổ sung với Nucleotit T (A – T) bằng 2 liên kết Hydro và ngược lại. Tương tự, Nucleotit G liên kết bổ sung với Nucleotit X (G – X) bằng 3 liên kết Hydro và ngược lại.
  • Nguyên tắc khuôn mẫu: Quá trình này diễn ra dựa trên khuôn mẫu ADN mẹ. Nghĩa là 2 mạch đơn ADN mới được tổng hợp sẽ dựa vào trình tự sắp xếp Nucleotit của mạch khuôn ADN ban đầu. Vì thế, hai ADN mới được tại ra sẽ có cấu trúc giống y hệt ADN ban đầu.

Quá trình nhân đôi ADN diễn ra ở đâu?

Quá trình nhân đôi ADN diễn ra chủ yếu tại pha S kỳ trung gian của chu kỳ tế bào. Thời gian diễn ra quá trình này tùy thuộc vào từng loại tế bào khác nhau. Như là ở tế bào người tăng sinh nhanh thì pha S kéo dài khoảng 8 giờ. Nhưng ở tế bào trứng phân chia tế bào, pha S xảy ra rất ngắn xen kẽ với các pha M.

Ngoài ra, vị trí nhân đôi ADN cũng khác nhau tùy theo từng loài sinh vật hay nơi mà ADN cư ngụ trong tế bào:

  • Đối với sinh vật nhân sơ: Thường hiện diện ở vi khuẩn nên quá trình nhân đôi sẽ ít phức tạp hơn. Sự sao chép ADN diễn ra tại tế bào chất, đa phần chứa một phân tử ADN dạng vòng duy nhất để tạo nên vật chất di truyền. Nên quá trình này diễn ra nhanh chóng.
  • Đối với sinh vật nhân thực: Quá trình nhân đôi ADN sẽ diễn ra tại nhân tế bào, ty thể và lục lạp. Đối với lục lạp, chỉ có ở thực vật nên ở người và động vật sẽ không diễn ra tại đây. Cũng giống sinh vật nhân sơ, đều diễn ra tại pha S của kỳ trung gian trong chu kỳ tế bào. Tuy nhiên, quá trình này tạo ra rất nhiều bảo sao trên nhiễm sắc thể hơn vi khuẩn.

Quá trình nhân đôi ADN diễn ra ở đâu

Các yếu tố tham gia vào quá trình nhân đôi ADN

ADN mạch khuôn

Là thành phần quan trọng trong quá trình nhân đôi ADN. Vì vật liệu di truyền tạo ra sẽ dựa trên khuôn mẫu ADN ban đầu hay ADN mẹ. ADN mạch khuôn chịu trách nhiệm liên kết chặt chẽ với nucleotit và truyền đạt thông tin gen chính xác từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Nguyên liệu môi trường

Để tạo ra được mạch mới từ mạch khuôn ban đầu, phải có sự tương tác của các nucleotit tự do với ADN mẹ. Cụ thể là các Nucleotit Triphotphat bao gồm A (ATP), T (TTP), G (GTP) và X (XTP). Ngoài ra, còn có các ribonucleotit A, U, G và X để tổng hợp các đoạn mồi phục vụ quá trình nhân đôi ADN.

Protein

Protein có vai trò quan trọng trong quá trình này vì sẽ gắn đặc hiệu vào sợi ADN để liên kết và hỗ trợ sao chép:

  • Dna A: Gắn vào trình tự liên kết tại điểm khởi đầu để kích hoạt quá trình nhân đôi ADN.
  • Dna C: Tạo phức với đầu C của Dna B để ngăn cản việc giải phóng dsDNA tại một mạch khuôn sao chép.
  • REPDna B: Giúp ADN dãn xoắn.
  • IHFFIS: Liên kết với ADN.
  • SSB: Ngăn cho 2 mạch mới ADN không tạo liên kết với nhau.
  • TBP: Hỗ trợ chạc ba sao chép dừng lại.

Các yếu tố tham gia vào quá trình nhân đôi ADN

Enzyme

Thành phần quan trọng làm nên quá trình nhân đôi ADN là enzyme, đây là những chất tiên quyết trong quá trình này để tổng hợp ra hai mạch ADN mới.

  • Enzyme Helicase: Cắt các liên kết Hydro để tách hai mạch đơn và dãn xoắn ADN.
  • Enzyme Gyrase (Enzyme Topoisomerase II): Phá vỡ các liên kết Phosphodiester làm tháo xoắn ADN ban đầu hay duỗi thẳng phân tử ADN.
  • Enzyme DNA Polymerase I: Cắt đoạn mồi và tổng hợp mạch mới.
  • Enzyme DNA Polymerase II: Sửa sai sau khi nối các đoạn okazaki.
  • Enzyme DNA Polymerase III: Lắp ráp các nucleotit, đồng thời kéo dài mạch đơn mới.
  • Enzyme Ligase: Nối lại các đoạn okazaki được tổng hợp.
  • Enzyme Primase (Enzyme RNA Polymerase): Tổng hợp đoạn mồi.
  • Enzyme Telomerase: Hạn chế sự cố đầu mút. Enzyme này chỉ có trong tế bào tinh hoàn và buồng trứng, không hoạt động ở tế bào sinh dưỡng.
  • Protein SSB: Gắn vào một mạch đơn để ngăn hai mạch đơn không dính vào nhau, tạo thuận tiện cho enzyme khác hoạt động.

Năng lượng

Xuyên suốt trong quá trình nhân đôi ADN nguồn năng lượng được sử dụng là ATP (Adenosine Triphosphate).

Ý nghĩa của quá trình tự nhân đôi ADN

Quá trình nhân đôi ADN tại pha S của kỳ trung gian có vai trò và ý nghĩa vô cùng lớn về sự phát triển của cơ thể vì đây là một giai đoạn để chuẩn bị cho quá trình nhân đôi nhiễm sắc thể và tiếp đó là quá trình phân chia tế bào của cơ thể. Một ý nghĩa quan trọng của quá trình này là có thể trả lời cho câu hỏi vì sao các thế hệ đều có sự truyền đạt thông tin di truyền một cách chính xác như thế.

Từ những thông tin trên mong rằng đã cung cấp các thông tin cho bạn tham khảo về quá trình nhân đôi ADN là gì, bao gồm khái niệm các nguyên tắc cơ bản, diễn biến của quá trình này. Đây là một phần kiến thức quan trọng trong cuộc sống, để mọi người có thể hiểu hơn về cơ thể lẫn cơ chế hoạt động của cơ thể qua từng thế hệ.

>> Tham khảo thêm: CfDNA là gì? Ứng dụng cfDNA trong xét nghiệm NIPT

Tin Liên Quan

Hệ gen là gì? Tổng quan về hệ gen ở người
Hệ gen là gì? Tổng quan về hệ gen ở người

Hệ gen là toàn bộ thông tin di truyền được mã hóa trong DNA (hoặc RNA đối với một số virus) của một sinh vật. Nói cách khác, hệ gen là tập hợp tất cả các gen và vùng không mã hóa của một sinh vật, chứa đựng hướng dẫn để tạo ra và duy […]

Xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng có chính xác không?
Xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng có chính xác không?

Xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng là một trong những mẫu xét nghiệm ADN được rất nhiều người lựa chọn đặc biệt là ở trẻ sơ sinh bởi bởi độ chính xác cao, không xâm lấn nên sẽ không gay đau cho bé. Để hiểu rõ hơn về xét nghiệm này được thực hiện […]

Vật chất di truyền là gì? Tìm hiểu các loại vật chất di truyền
Vật chất di truyền là gì? Tìm hiểu các loại vật chất di truyền

Đã có bao giờ bạn tự hỏi vì sao con cái thường có những đặc điểm giống cha mẹ về màu mắt, chiều cao và thậm chí là khả năng miễn dịch của chúng ta đều được “ghi chép” trong một hệ thống phức tạp được gọi là vật chất di truyền. Để hiểu rõ […]

Di truyền là gì? Khái niệm và những đặc tính về di truyền
Di truyền là gì? Khái niệm và những đặc tính về di truyền

Di truyền học là một ngành khoa học hiện đại và quan trọng giúp cho chúng ta hiểu rõ hơn về các đặc điểm và tính trạng được di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Di truyền không chỉ giải thích được tại sao các đặc điểm như màu mắt, tóc và […]

3 lưu ý xét nghiệm ADN anh em ruột và chi phí thực hiện
3 lưu ý xét nghiệm ADN anh em ruột và chi phí thực hiện

Xét nghiệm ADN anh em ruột được thực hiện nhằm xác định mối quan hệ huyết thống giữa người anh và người em khi có nghi vấn. Vậy để thực hiện xét nghiệm ADN huyết thống giữa anh em ruột cần lưu ý những gì? Chi phí bao nhiêu và thực hiện ở đâu mới […]

Xét nghiệm ADN có từ khi nào? Tìm hiểu lịch sử phát triển
Xét nghiệm ADN có từ khi nào? Tìm hiểu lịch sử phát triển

Xét nghiệm ADN được xem là một bước tiến vượt bậc của nền y học hiện đại, được sử dụng nhiều để xác định huyết thống giữa 2 cá thể riêng biệt. Ngày này, xét nghiệm ADN được áp dụng thực hiện nhiều nơi trên toàn thế giới và ở Việt Nam cũng không ngoại […]

Mã di truyền là gì? Tìm hiểu về khái niệm và tính đặc trưng
Mã di truyền là gì? Tìm hiểu về khái niệm và tính đặc trưng

Mã di truyền là một trong những khám phá vô cùng to lớn trong lịch sử khoa học đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ sinh học, cung cấp cho chúng ta một cái nhìn toàn diện về cách mà các sinh vật được hình thành, phát triển và hoạt động. Để hiểu rõ hơn […]

Có thể làm xét nghiệm ADN anh em cùng cha khác mẹ không?
Có thể làm xét nghiệm ADN anh em cùng cha khác mẹ không?

Trong cuộc sống có rất nhiều trường hợp đặc biệt anh em ruột lạc mất nhau, lúc này việc thực hiện xét nghiệm ADN chính là cách có thể giúp họ có thể tìm lại được người thân. Để hiểu rõ hơn về xét nghiệm ADN anh em cùng cha khác mẹ liệu có thật […]

Điện thoại

0938232900

ĐĂNG KÝ TƯ VẤN




    Trung tâm xét nghiệm adn - DNA TESTINGS 0901323100

    VĂN PHÒNG HÀ NỘI:
    Tầng 2, 183 Trường Chinh, Khương Thượng, Đống Đa, Hà Nội
    Giờ làm việc: 8:30 đến 18:00
    VĂN PHÒNG HỒ CHÍ MINH:
    Tầng Trệt, Tòa nhà LOYAL 151 Võ Thị Sáu, P. Võ Thị Sáu, Q 3. TP.HCM.
    Giờ làm việc: 8:00 đến 17:30